Avrupa Doğalgaz Krizine mi Giriyor?
Son günlerde iki konu uluslararası gündemde çokça konuşuluyor. Bunlardan birisi çok önemli diğerinin ise pek bir önemi yok. Önemsiz olan konu Kraliçe Elizabeth'in ölümü. Önemli olan ve hepimizi etkileyecek potansiyeli olan konu ise Rusya ve Avrupa arasında yaşanan doğalgaz krizi. Rusya'nın 21. yüzyılda kimsenin inanamadığı barbarca işgal girişiminin başta enerji olmak üzere birçok boyutu var. Siz bakmayın Avrupa ülkelerinin Rusya'ya esip gürlemesine. Hepsi Rusya'dan gelecek doğalgaza muhtaç durumda ve Rusya'ya yöneltilen onca kınamaya ve yaptırıma rağmen Avrupa ülkeleri hala çok büyük paralar ödeyerek Rusya'dan doğalgaz almaya devam ediyor.

Bir iki somut örnek vermek gerekirse; Rusya'nın Ukrayna'yı işgale başladığından beri Avrupa Rusya'dan doğalgaz almaya devam ediyor ve her gün ortalama 850 milyon dolar ödeme yapıyor. Rusya'nın büyük doğalgaz şirketi Gazprom savaşın başladığı Şubat ayının hemen ardından, Mart ayında 9 milyar dolarlık gaz satışı yaparak Rusya ekonomisine kazandırdı. Bunlara ilaveten Rusya Ukrayna'yı işgal ettiği andan itibaren Avrupa'daki enerji şirketleri olası bir kesintiye karşı Rusya'dan doğalgaz alımlarını arttırdı. Yani işin özünde Avrupa her ne kadar Ukrayna işgaline karşı çıksa da Rusya'nın doğalgazına muhtaç ve bu doğalgaz için Rusya'ya neredeyse her gün 1 milyar dolarlık ödeme yapıyor. Tabii ki Rusya'da bu paraya muhtaç. Çünkü Rusya'nın gelirinin çok önemli bir kısmı petrol, ve doğalgaz satışlarından elde ettiği gelirlerden oluşuyor.

Avrupa ülkelerinin doğalgaz ihtiyacının yaklaşık %40'ı Rusya tarafından sağlanıyor. Nereden baksanız çok büyük bir oran. Avrupa ülkeleri şu anda Rus gazının alternatifi olabilecek diğer enerji kaynaklarına bakıyor. Avrupa'nın diğer doğalgaz tedarikçileri olan Norveç, Cezayir ve ABD bu büyük oranı karşılayabilecek kapasitede değil. Nükleer enerji çok pahalı ve riskli. Kömür ise insan ve çevre sağlığı için çok zararlı. Yani Rus gazına kısa vadede bir alternatif bulunamıyor. Avrupa bu konuda Rusya'ya mecbur diyebiliriz. Peki Rusya'nın istediği zaman gazı kesecek kadar eli rahat mı? Tabii ki hayır. Rus devletinin gelirinin %52'si petrol ve doğalgaz ihracatından geliyor. Yani Avrupadan gelecek doğalgaz parasına muhtaçlar. Aynı zamanda doğalgaz tedariği konusunda uzun vadeli ve yüksek bağlayıcılığı olan anlaşmalar var. Bu anlaşmaları çiğnemek de öyle kolay değil. Yani Avrupa ve Rusya bu konuda birbirine tamamen bağlı ve kimse kendi ayağına sıkmak istemeyecektir. Beklentilerin aksine Rusya'nın Avrupa'ya doğalgaz akışını kesmeyeceğini ve milyar dolarları takır takır almaya devam edeceğini düşünüyorum. Avrupa ülkeleri ise hem elektrik üretiminde hem de ısınmak için vazgeçilmez olan doğalgazı yaptırımlara kurban edemez. Dolayısıyla aynı düzenin devam edeceğini düşünüyorum.

Bu arada Türkiye'de enerji konusunda %71 dışa bağımlı ve doğalgaz ihtiyacımızın %45'ini Rusya'dan karşılıyoruz. Olası bir doğalgaz kesintisi durumunda biz de çok kötü etkilenebiliriz. Ancak şu ana kadar hükümet hem Rusya hem de Ukrayna ile ilişkilerini iyi tutmayı başardı. Bu konuda şimdilik Avrupa'dan daha rahatız diyebiliriz. Ama doğalgaz faturalarını nasıl ödeyeceğiz orasını bilemiyorum…