Şükriye Eral

'Tokum ama bir şeyler yemek istiyorum' bu cümleyi bazı dönemlerde sıklıkla kuruyorsanız biyolojik olarak değil, duygusal olarak açsınız demektir.
Vücutta kandaki glukoz seviyesinin düşmesi ve serbest yağ asidi miktarının artmasıyla oluşan enerji ihtiyacına 'homeostatik açlık' denir. Bu biyolojik açlık dışında tokluk durumunda dahi bazı besinlere karşı isteğin artması ile hissedilen açlığa ise 'hedonik açlık (duygusal açlık)' denir.
Hedonik açlık; duygusal açlık, stres kaynaklı açlık, hazza dayalı açlık, besin bağımlılığı gibi terimlerle de ifade edilebiliyor.
Hedonik mekanizma, zaman zaman homeostatik mekanizmanın önüne geçebiliyor. İşte bu cümle tam da bu durumda kuruluyor: 'Tokum ama bir şeyler yemek istiyorum'.
Duygusal açlığın temeli ilk çağlardaki atalarımızın yemek bulma dürtülerine dayanmakta. Günümüze kadar gelen bu dürtüler, duygu durum değişikliklerinde ,mevsimsel geçişlerin getirdiği psikolojik etmenlerle, yaşanılan stres, kaygı, üzüntü,…gibi duyguların yoğun yaşandığı durumlarda meydana gelebiliyor. Besinlerin kokusu, tadı, görüntüsü de iştahı artıran ve besini tüketirken alınan haz duygusunu etkileyen diğer faktörler.
Şimdi bir düşünün: 'Tok olsam dahi yerim.' dediğiniz bir besin var mı ? Cevabınız evet ise siz de zaman zaman duygusal açlık yaşayabilir, yemeklerden aldığınız hazza göre besleniyor olabilirsiniz. Aman dikkat! Yaşanılan duygusal açlıkla lezzetli besinlerin fazla tüketilmesi; yeme bozuklukları, obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, karaciğer yağlanması, uyku apnesi gibi hastalıkları da beraberinde getirebiliyor.
Duygusal açlığın düzenlenmesinde nöral sistemler ve birçok hormon rol oynamaktadır. Örneğin vücutta dopamin seviyesinin düşmesi duygusal açlığı tetikleyebilir sonrasında alınan lezzetli yiyecekler ile vücutta dopamin salınımı uyarılır ve iştah açıcı özellik gösterir.
Yapılan araştırmalara göre hafif şişman ve obez bireylerde duygusal açlık normal kilolu bireylere göre daha fazla yaşanıyor ve yaş ilerledikçe duygusal açlık yaşanma oranı da azalıyor.
Duygusal (hedonik) açlık yaşadığımızda neler yapabiliriz?
Genellikle ana öğünler sonrasındaki ara öğünlerde duygusal açlık yaşanıyor. Bu nedenle yemek yemiş olmanıza rağmen hala açlık hissediyorsanız öncelikle 1 bardak su içmelisiniz çünkü bu durumlarda açlık ve susuzluk karıştırılabiliyor. Su içtiniz, beklediniz ve hala bir şeyler yeme ihtiyacı hissediyorsanız düşük kalorili ama sizi tok tutacak besinler seçmenizde fayda var.
Galeta, kuru veya taze meyveler, yoğurt, kefir, çiğ kuruyemiş (fındık, fıstık, ceviz, badem, kaju) ,...gibi açlığınızı giderecek besinlerden miktarlarına dikkat ederek yararlanabilir, tarçın gibi kan şekerinizi dengelemeye yardımcı olacak baharatlardan da faydalanabilirsiniz. Önemli olan işlenmiş, paketli ve rafine şekerli ürünlerden uzak durmanız.
Beslenmenin psikoloji ile ne kadar iç içe olduğu aşikar. Artık tokken aç olmanızı sebebinin duygusal açlık olabileceğini biliyorsunuz, abur cuburlara gömülmeden çikolataları kaşıklamadan önce bu yazıyı aklınıza getirmenizde fayda var.