Odunpazarı Kent Konseyi tarafından “Fay Üzerinde Yaşayan Kent: Eskişehir” isimli panel, 100. Yıl Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. Odunpazarı Kent Konseyi Başkanı İsmail Kumru moderatörlüğünde gerçekleşen panelde Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Volkan Karabacak ve Jeoloji Mühendisliği Odası Eskişehir Şube başkanı Celal Erayık beklenen Eskişehir depremini ele alarak açıklamalarda bulundu. Odunpazarı Belediye Başkanı kazım Kurt’un da katılım gösterdiği panelde Eskişehir’deki aktif fay hatları ve deprem tehlikesine dair son bilimsel veriler masaya yatırıldı.
"Eskişehir’de en az 6.4 ve üzerinde bir deprem bekleniyor"
Eskişehir’de son olarak 1956 yılında gerçekleşen depremin yüzey kırığı oluşturmadığını belirten Karabacak, kentte risk taşıyan bir fay olduğuna dikkat çekti. Karabacak, “Mevcut durum bize 2 bin 500 yıllık mevcut suskunluğun sırasını doldurduğunu ve kırılması gerektiğini düşündürüyor. En az 20 kilometre uzunluğunda bir yüzey kırığı oluşmalı ve 1.25 metrelik yer değiştirme meydana gelmeli. Sayısal olarak ampirik formüllerle bakıldığında Eskişehir’de en az 6.4 ve üzerinde bir deprem bekleniyor diyebiliriz. Tabii ki bunun tarihini vermek zor ama önümüzde çok da uzun bir zaman dilimi olmadığını bilmemiz gerekiyor. Eğer 84 kilometrelik bir yüzey kırığı ile hepsi kırılırsa ise 7.3 şiddetinde bir deprem meydana gelebilir. Yani kentte eğer bir nükleer santral yaparsanız bu en yüksek değeri kullanmalısınız ama bina yapımında 6.4 değeri baz alınmalıdır” dedi.
"Bakanlıkta bir kişinin verdiği kararla şehir riske atılamaz"
Jeoloji Mühendisliği Odası Eskişehir Şube başkanı Celal Erayık ise çalışmalar sonucu kentte fayın nereden geçtiğinin belli olduğunu ve bu kapsamda yapılacak Mikro Bölgelendirme Süreci çalışmalarının Çevre Şehircilik Bakanlığına teslim edildiğini ancak çalışmanın onaylanmadığını söyledi. Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Volkan Karabacak, olası bir depremde şehrin, sel felaketiyle de karşılaşabileceğini ifade ederek şunları söyledi:“Mesele şu: Bu fay hattının üzerinde yapılaşmaya karşı 50 metrelik bir önlemli alan bırakılmalı mı, bırakılmamalı mı? Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, haritada fayı göstermek istiyor ama önlemli alan bırakmak istemiyor. Bu da bizden, yani bilim insanlarından, imzalı bir raporla onaylamamız istenerek yapılmak isteniyor. Ama biz bilimsel gerçekleri ortaya koyarız, siyasi ya da idari sorumluluk almayız. Biz Jeoloji Mühendisleri Odası olarak yıllardır Fay Yasası çıkmasını savunuyoruz. Fay hatları yerleşime kapatılmalı diyoruz. Eğer şimdi ‘önlem almayın’ dersek, kendi söylediklerimizle çelişiriz. Şehir dışındaki Dodurga Fayı’nın üzerine kurulmuş bir barajımız var. 400 milyon metreküp su tutuyor. 1950’li yıllarda inşa edilmiş. Depremde yıkılırsa, Eskişehir 3 buçuk-4 metre su altında kalır. Atatürk Lisesi’nin merdivenlerine kadar su geldiği geçmişte yaşandı. Özetle mesele, fayı haritadan silmek değil; üzerine yapı yapılmasın diye önlemli alan bırakmak. Bu bilimsel bir zorunluluk. Bakanlıkta bir kişinin verdiği kararla şehir riske atılamaz.”
"Vatandaş mağdur"
Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Başkan Kurt, “Hocalarımızın çalışmaları çok kıymetli ve elimizde ciddi bir rapor var. Kimse artık burada fay yok diyemez. Ama bu bilginin resmi olarak onaylanması gerekiyor. Bu durum da çeşitli sorunları beraberinde getiriyor. Örneğin, geçmişte burada fay hattı yok diye inşaat ruhsatı verilmiş. Şimdi ise fay hattının geçtiğini biliyoruz ve elimizde rapor var. İnşaat bitmiş ama biz iskan ruhsatı veremiyoruz. Vatandaş mağdur. Öte yandan iskanı verirsek, bunu imzalayan mühendisler sorumlu olacak çünkü bile bile fay hattı üzerine ‘buyur otur’ demiş olacağız. Bu da doğru değil. Bence burada esas mesele, Bakanlığın bir an önce hocalarımızın hazırladığı bu bilimsel raporu onaylamasıdır. Bu rapor onaylanıp ‘fay hattınız buradan geçiyor, imar planlarınıza bunu işleyin’ denilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
"Koruma bandı konusunda ısrarcıyım"
Başkan Kurt, açıklamalarına şöyle devam etti: “Fay hattının üzerine inşaat yapmak kadar akıl dışı bir şey yok. Fay hattının kenarına da yapılaşma olacaksa, bu kontrollü olmalı. Örneğin, 25-50 metre mesafede yapı yapılmamalı, o alanlar bahçe olabilir. Planlamayı buna göre yapalım. Ama bu konuyu bir türlü çözemiyoruz. Yaklaşık 6 aydır bu rapor Bakanlıkta bekliyor. Bilerek de bekletiliyor gibi görünüyor. Bu durumun bize yansıması da büyük. İmar planlarını netleştiremiyoruz. Yeni planlar yapamıyoruz. Yeni plan yapmak için mikro bölgeleme istiyorlar. Ama mikro bölgeleme hem ekonomik olarak zor hem de plan netleşmeden mümkün değil. Bu durumda Eskişehir kilitlenmiş oluyor. Şu anda bir çıkmazın içindeyiz. Fay hattının yeri değişince, örneğin Büyükdere Mahallesi’nin belli bir kısmı artık bu hattın üzerinde kalıyor. Bu alanların yenilenmesi gerekecek. Büyükşehir’in sadece kanunun 73’üncü maddesine dayanan sınırlı bir yetkisi var. Bu nedenle devletin bu işe el koyması gerekiyor. Özellikle koruma bandı konusunda ısrarcıyım. O bant mutlaka olmalı, yoksa risk daha da büyür.”
