Merhaba Değerli Okurlar;
Bu hafta anlaşmalı bosanma protokolü ve devamındaki durumları değerlendireceğiz.
Evlilik iki insanın hayatlarını birleştirdikleri bir kurumdur. Boşanma ise bu kurumun sonudur ve oldukça doğal bir süreçtir. Boşanma Türk Hukukunda anlaşmalı ve çekişmeli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu yazımızda anlaşmalı boşanma sürecinin bir parçası olan anlaşmalı boşanma protokolünün iptalini ele alacağız.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nedir?
Anlaşmalı boşanma usulünde boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu açısından taraflarca kabul edilecek düzenleme anlaşmalı boşanma protokolüdür. Bu protokol aile hukukuna özgü bir sözleşmedir ve hüküm doğurması hakimin kararına bağlıdır.
Peki Anlaşmalı Boşanma Protokolü İptali Mümkün Müdür?
Mahkeme tarafları dinledikten ve mahkemede tarafların boşanma iradelerini ve yaptıkları anlaşmayı kabul etmesinin ardından protokol taraflar açısından bağlayıcıdır; o andan itibaren taraflardan herhangi biri bu anlaşmadan yani protokolden serbestçe dönemez. Bu adımdan sonra taraflar ancak irade sakatlıklarından birine dayanarak veya hakim sözleşmeyi henüz onaylamadıysa onu iptal ettirebilir veya hakimin onayından sonra boşanma kararına karşı kanun yoluna gidebilir. Hukukun hangi alanında olursa olsun sözleşmeler tarafları bağlar. Burada da anlaşmalı boşanma protokolü eşleri bağlamaktadır. Başka bir deyişle eşler diledikleri gibi sözleşmeden dönemez veya onu hükümsüz hale getiremezler. Eşler ancak sözleşmede kararlaştırılan veya kanunda öngörülen durumlarda sözleşmeden dönebilir. Kanunda bazı haller sayılmıştır ki bu hallerde sözleşme iptal edilebilir. Bu haller yanılma, aldatma ve korkutma (ikrah, hile ve hata) halleridir. Yukarıda bu protokolün bir sözleşme olduğundan ve bağlayıcı olduğundan bahsetmiştik. Peki boşanma protokolü ne zaman bağlayıcı olmaya başlar? TMK m.166,f.3:”Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.”
İRADE SAKATLIĞI VAR MI ?
Hakim duruşmada tarafları bizzat dinleyerek, eşlere boşanma iradelerini ve yaptıkları anlaşmayı teyit ettirir. Bu andan itibaren anlaşma bağlayıcılık kazanır. Eğer eşler anlaşmalı boşanma protokolünden dönmek istiyorsa mahkemece verilen karar kesinleşmeden bu anlaşmadan dönmelidir. Mahkemede verilen kararın kesin olup olmadığı anlaşmalı boşanma protokolünün iptalinin hangi yolların takip edilerek yapılacağını belirlediği için oldukça önemlidir. Mahkeme kararı kesin değilse tarafların anlaşma iradesini engelleyici kanuni bir hüküm bulunmadığından davanın çekişmeli boşanma davasına dönüşme ihtimali vardır. Mahkeme tarafından verilen karar kesin kararsa artık yapılabilecek tek şey irade sakatlıklarına dayanan iptal davası açmaktır. Mahkemece verilen kararın nasıl kesinleşeceği ise şöyledir; mahkeme tarafından verilen bu karardan sonra 30 gün içinde hakim gerekçeli kararı yazar ve boşanma gerekçeli karar ile kesinleşir. Mahkemece yazılan gerekçeli kararın taraflara tebliği gerekmektedir. Bazen gerekçeli kararın yazılması 30 günden fazla sürebilmektedir. Bu durumda gerekçeli kararın taraflara tebliği için iki taraftan birinin talepte bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde bu gerekçeli kararın çıkması çok uzun sürmekte taraflar mağdur olabilmektedir. Gerekçeli kararın tebliğ olması ile karara itiraz süresi başlar ve bu süre de 2 haftadır. 2 haftalık süreden sonra da artık karar kesinleşir.Bu süreden sonra artık boşanma protokolünün iptali ancak irade sakatlıklarından birine dayanarak sağlanabilir. Eğer taraflardan biri kesinleşmiş boşanma protokolünü iptal etmek istiyorsa artık dava yoluna başvurmalı ve protokolün iptali talebini mahkemeye taşımalıdır. Anlaşmalı boşanma protokolünün iptali davası olarak Türk Medeni Hukuku’nda ayrı bir dava türü olmadığından irade fesatlıklarına dayandığı durumlarda dava yolu değerlendirilmelidir
