Deniz Çağlar Fırat yazdı.
Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz hafta Eskişehir Sanayi Odası'nda (ESO) yapılan Havacılık Sektöründe Millileşme ve Yerlileşme İşbirliği Çalışmaları toplantısı yapılmış ve toplantıda havacılık sektöründe tam bağımsızlığı sağlamak için kalkınma seferberliği çağrısı yapılmıştı.
Sadece Eskişehir açısından değil ülkemiz havacılık sektörü adına da büyük önem taşıyan toplantıda önemli konular görüşülmüştü. Bu toplantının taşıdığı önem ve verdiği mesaj sanayileşme yolunda olduğu kadar bağımsız sanayileşme açısından da değerli. Bu toplantı üzerine Eskişehir ve havacılık sektörü üzerinde en azından konuyu hiç bilmeyenler için birkaç önemli bilgiyi paylaşmak gerekiyor.
Havacılık ile Eskişehir arasında ilişki uzun yıllardır kuruluyor. Eskişehir'in havacılık sektöründe öncül şehir olduğu tespitleri oldukça yerinde ve haklı gerekçelere dayanıyor. Eskişehir ihracatına ve sanayi yapısına bakıldığında bu ifadelerin haklı yere oturduğunu görmek mümkün.
1.HAVA İKMAL BAKIM MERKEZİ DÖNÜM NOKTASI
Eskişehir, havacılık sektöründe Türkiye'nin en önce gelen illeri arasında yer alıyor. Cumhuriyetin ilk dönemlerinde, 1926 yılında Eskişehir'de kurulmuş olan 1. Hava İkmal Bakım Merkezi, ilde sektörün yan sanayisi ile birlikte gelişimi açısından bir dönüm noktası olmuş.
Kurulduğu ilk dönemlerde öncelikli olarak uçak bakımı yapılan merkez çevresinde daha sonraki süreçte önemli bir yan sanayi oluşmuş ve günümüzde jet motorlarının bakımı ve parça üretimleri yanında havacılık sanayisinde ileri teknoloji gerektiren birçok parçanın üretimi ve yeni teknolojilerin gelişmesine yönelik önemli bir sektörel yapı oluşmuş.
Ülkemizde uzun yıllar kamu eliyle yürütülen havacılık sanayii ve uçak parçaları imalatı, 1980'den sonra yabancı yatırımcıların ve ülkemiz özel sektör yatırımlarının da devreye girmesiyle birlikte, hızla gelişmeye başlamış.
ÖNCÜ FİRMALAR BÜYÜK ROL OYNADI
Bu kapsamda kurulan TUSAŞ Motor Sanayii, Savronik, Alp Havacılık, Turbomak, Coşkunöz ve Atard Savunma firmaları Eskişehir'deki havacılık sanayiinin hızla gelişmesini sağlamışlar. Özellikle 1985 yılında kurulan ve başta F-16 savaş uçakları olmak üzere özellikle, jet motorlarına yönelik üretim amacıyla faaliyete geçen TUSAŞ Motor San. A.Ş. başta havacılık motor teknolojisi olmak üzere sektörün diğer farklı alanlarında da sektör alt yapısının ve ürün çeşitliliğinin gelişmesinde büyük rol oynamış.
HAVACILIK KÜMELENMESİ ULUSAL DEĞER KAZANDI
İlde gelişen altyapı ve yan sanayi, birçok ana üretici yanında bu büyük işletmelerin yan sanayi ürünlerini karşılayan daha küçük ölçekte firmaların da hızlı bir şekilde kurulmasını sağlamış. İl genelinde ana ve yan sanayi ile birlikte destekleyici diğer farklı kurum ve kuruluşların da yer alması, sektöre bir bütün halinde hareket edebilme kabiliyeti kazandırmaya başlamış. 2011 yılı Mart ayında Eskişehir'deki birçok sektör firması sanayi odasının da desteği ile bir araya gelerek Eskişehir Havacılık Kümelenmesi Derneği'ni kurmuş.
İHRACATIN YÜZDE 14'Ü HAVACILARIN
Eskişehir'de faaliyet gösteren havacılık sanayisi kuruluşlarının son birkaç yıl içinde kat ettikleri gelişmeye baktığımızda, 2000 yılında bu sektörde üretim yapan firmaların toplam ihracatları 55 milyon dolar düzeyinde iken 2015 yılı sonunda yaklaşık 275 milyon dolara ulaşmış. Eskişehir Sanayi Odası (ESO) verilerine göre, ESO üyesi kuruluşların toplam ihracatları 2,1 milyar dolar olup, ESO üyesi kuruluşların toplam ihracatının yüzde 14'lük bölümünün havacılık sektörü mamullerinden ( uçak ve helikopter parçaları ile yapısal üniteler) oluştuğu görülmekte.
İLK ÖZEL ENDÜSTRİ BÖLGESİ ESKİŞEHİR'DE
Yüksek teknolojiye dayalı havacılık sektörünün Eskişehir sanayisi açısından çok önemli olması nedeniyle sektörün ildeki gelişimine katkı sağlamak amacıyla ESO öncülüğünde Eskişehir Havacılık ve Savunma Sanayii Endüstri Bölgesi kurulmasına yönelik çalışmalar yürütülmekte. Bölgenin kuruluşu amacıyla Eskişehir- Ankara karayolu üzerinde Eskişehir OSB'ye ait toplam 5 milyon m²'lik bir alanın bu yatırım için tahsis edilmesi kararlaştırıldı.
DÜNYANIN EN BÜYÜK TEDARİKÇİLERİNDEN
Eskişehir'in mevcut havacılık sektörü esas yoğunluğu büyük oranda yolcu uçakları, savaş uçakları ve helikopterlerin motor parçalarının üretimi ile bazı yapısal ve aktarma organları imalatı oluşturmakta. Bilindiği üzere uçakların en pahalı, sürekli gelişen ve hayati parçaları motorlar ve aviyonik sistemlerdir.
Eskişehir'de üretim faaliyetlerini sürdüren TEI, GE ile birlikte sürdürdüğü ortaklaşa üretim faaliyetleri kapsamında yeni nesil ticari uçak motorlarında dünyanın en büyük tedarikçilerinden biri konumuna gelmiş.
Bu kapsamda GE tarafından geliştirilen yeni nesil ticari uçak motorları LEAP ve GENX, 9000 adete yakın toplam sipariş almış olup, TEI bu alanda dünyadaki en büyük ana yüklenicilerden biri konumuna gelmiş.
