Son zamanlarda Eskişehir'e en çok yakışan tanımlama hangisidir? Şeklinde tartışma sıkça yapılır oldu. Eskişehir üzerine 20 yıla yakındır çalışma yapan ve bu konuda iki kitap çıkaran biri olarak bu tip tartışmalar benim hep dikkatimi çekmiş, tartışmaya katılmasam da gözlemlemeyi tercih etmişimdir.

2020 yılında Sanayi Odası Başkanı Celalettin Kesikbaş ile birlikte yazdığımız 'Eskişehir Hazır' isimli kitabımızda Eskişehir'in sosyal, kültürel, ekonomik ve sanayi denetim ve özelliklerine baktığımızda potansiyelinin ne kadar büyük bir şehirde yaşadığımızı rahatlıkla gözlemlemiş ve bunu da kitap okurlarımız için bilimsel verilerle anlatmaya çalışmıştık.

Eskişehir'in sahip olduğu birçok unvanın arasında 'Öğrenci Kenti' ve 'Üniversite Kenti' tanımlamaları da ön plana gelse de 1950'li yılların sonlarında Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'nin kurulmasının Eskişehir'de ciddi bir eğitim hamlesinin başlamasında kuşkusuz büyük bir payı vardır. Kent ile bütünleşen Akademi gerek sosyal doku gerek ekonomi gerekse de kültürel yapı üzerinde büyük etki yaratmıştır.

Yıllar içinde Akademi'nin Anadolu Üniversitesi adını almasıyla birlikte bünyesinde bulunan birçok fakülteden komşu illerde yeni üniversiteler oluşturulmuştur. Eskişehir'in üniversiteyi ve üniversiteliyi kabullenmesi, birçok Anadolu illerinde yaşanan olumsuz ve istenmeyen kabullenmeyişin aksine uyum sağlaması kentin bugün sahip olduğu 'Üniversite Şehri' unvanını haklı yerlere oturtur.

Anadolu Üniversitesi tarafından 2008 yılında üniversitenin o zamanki rektörü değerli hocam Prof. Dr. Fevzi Sürmeli döneminde yapılan 'Anadolu Üniversitesi'nin Eskişehir'e etkileri ve şehrin üniversiteyi algılayışı' isimli çalışmada Eskişehirlilerin %96,6'sı 'Anadolu Üniversitesi'nin Eskişehir'de olması benim için gurur kaynağıdır' cevabını vermiştir. Katılımcıların %95,8'i Anadolu Üniversitesi, 'Eskişehir'in ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynar' derken %94,5'i 'üniversitenin Eskişehir'in sosyal hayatını renklendirdiğini', %94,4'ü Üniversitenin şehrin yaşam kalitesini yükselttiğini ifade etmiştir.

Aynı araştırma göstermiştir ki, Anadolu Üniversitesi'nin şehrin sosyal yaşamını zenginleştirerek kültür düzeyini arttırdığı konusunda Eskişehir halkının büyük bir çoğunluğunun hemfikirdir (%94). Ayrıca Eskişehirlilerin büyük bir çoğunluğu yaşadıkları şehrin değişmesinde ve Eskişehir'in modern, çağdaş ve hoşgörülü bir şehir olmasında Anadolu Üniversitesi'nin önemli bir katkısı olduğu fikrini paylaşmaktadır. (%92)

Eskişehir sadece üniversiteleri ile değil mesleki eğitimde Türkiye ortalamasının üzerinde olması da altı çizilmesi gereken bir diğer özelliğidir. Eğitim gelişmişlik sıralamasında 2'inci, eğitim gelişmişlik endeksinde 3'üncü sırada olması eğitimin Eskişehir için önemini ortaya koymaktadır.

Eskişehir, bitirilen eğitim durumunun nüfusa oranlamasında Türkiye ortalamasının üzerinde bir nüfusa sahiptir. Türkiye'de yüksekokul ve fakülte mezunlarının nüfusa oranı %15,7 iken bu oran Eskişehir'de %18,6'dır. 5 veya 6 yıllık fakülteleri de kapsayan yüksekokul mezunları Türkiye nüfusunun ortalamasında %1,6'ya denk düşerken bu oran Eskişehir'de %2,01'dir. Doktora mezunları ortalamasında Türkiye ortalamasının altında kalan Eskişehir (ki bu da doktora mezunlarının ağırlıklı olarak akademik personel olarak çalıştıkları düşünüldüğünde normal karşılanabilir) toplam yükseköğretim mezunlarının nüfusa oranlanmasında Türkiye ortalaması olan %17,7'nin hayli üzerinde bir orana sahiptir. Eskişehir nüfusunun %21,2'si toplam yükseköğretim mezunudur.

Yani Eskişehir'de yaşayan her 5 kişiden 1'i herhangi bir yükseköğretim okulunun birinden mezundur.

TÜİK Eğitim İstatistikleri 2018 verilerine göre Eskişehir;