Merhaba Değerli Okurlar;
Geçtiğimiz hafta alternatif uyuşmazlık çözümlerinden olan arabuluculuktan bahsetmiştik.Bu hafta ise toplu iş sözleşmesini anlatacağız.
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
Toplu iş sözleşmesi, işçilerin faydasına ve yararına olacak şekilde hareket eden sendikalarla işverenler ya da onların sendikaları arasında toplu pazarlık sonunda tarafların karşılıklı hak ve menfaatlerini belirli bir süre için düzenleyen ve belirleyen görüşmeler bütünüdür.6356 sayılı sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu da tanımında işçi ve işveren sendikaları ile konfederasyonların kuruluşu, yönetimi, işleyişi, denetlenmesi, çalışma ve örgütlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapmalarına, uyuşmazlıkları barışçı yollarla çözümlemelerine, grev ve lokavta başvurmalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir demiştir.
Toplu iş sözleşmesi, hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir.Toplu iş sözleşmeleri, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, sözleşmenin uygulanmasını ve denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri de ihtiva edebilir.
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ
İş Yeri Toplu İş Sözleşmesi: İşverenin, tek bir iş yerini kapsayarak yapılan sözleşmeye iş yeri toplu iş sözleşmesi denir. Tek bir işvereni tek bir işyeri ile ilgili yapılacak sözleşmedir.
İşletme Toplu İş Sözleşmesi: Bir işverenin aynı iş kolunda faaliyette bulunan birden çok iş yerini kapsayan, kapsamına alan toplu iş sözleşmesine işletme toplu iş sözleşmesi denir.
Grup Toplu İş Sözleşmesi: Aynı iş kolunda birden fazla işverene ait iş yerlerini kapsayacak toplu iş sözleşmesi grup toplu iş sözleşmesi denilmektedir.Buradaki işveren konumunda bulunan kişi mutlaka sendika olmalıdır.
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİ VE YETKİSİ
Toplu iş sözleşmeleri kapsamında ehliyet, işçi tarafı için işçi sendikalarındadır. Fiili işçi topluluklarının, farklı bir isim altında örgütlenen işçilerin, işçi sendikalarının üst kuruluşlarının toplu iş sözleşmesi yapmakta ehliyeti yoktur.
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDE SÜREÇ
Toplu iş sözleşmesinde taraflardan birinin aldığı yetki belgesi ile , yetki belgesinin alındığı tarihten itibaren on beş gün içinde karşı tarafı toplu görüşmeye çağırır. Çağrı tarihi, çağrıyı yapan tarafça derhâl görevli makama bildirilir.
Çağrıyı yapan taraf, toplu görüşmede ileri süreceği tekliflerin bütününü çağrı süresi içinde karşı tarafa vermek zorundadır. Ancak, burada tarafların değişiklik yapma hakları da mevcuttur.
Toplu görüşme çağrısının karşı tarafa tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde taraflar toplu görüşmenin yer, gün ve saatini aralarında anlaşarak belirler ve bunu görevli makama yazı ile bildirir. Anlaşmaya varılamazsa, taraflardan birinin başvurusu üzerine, yapılacak ilk toplantının yeri, günü ve saati görevli makamca derhâl belirlenir ve taraflara bildirilir.
Toplu görüşmenin süresi, ilk toplantı tarihinden itibaren altmış gündür.
Toplu görüşmenin sonunda bir anlaşmaya varılırsa taraf temsilcilerince imzalanır.
Toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan biri gelmez veya geldiği hâlde görüşmeye başlamazsa, toplu görüşmeye başladıktan sonra toplantıya devam etmezse veya taraflar toplu görüşme süresi içerisinde anlaşamadıklarını bir tutanakla tespit ederlerse ya da toplu görüşme süresi anlaşma olmaksızın sona ererse, taraflardan biri uyuşmazlığı altı iş günü içinde görevli makama bildirir. Uyuşmazlık yazısını alan görevli makam altı iş günü içinde bir arabulucu görevlendirir.
Arabulucu, tarafların anlaşmasını sağlarsa toplu iş sözleşmesi, taraf temsilcilerince imzalanır. Arabuluculuk süresinin sonunda anlaşma sağlanamamışsa, arabulucu üç iş günü içinde uyuşmazlığı belirleyen bir tutanak düzenler ve uyuşmazlığın sona erdirilmesi için gerekli gördüğü önerileri de ekleyerek görevli makama tevdi eder. Görevli makam, tutanağı en geç üç iş günü içinde taraflara tebliğ eder.
Toplu iş sözleşmeleri çalışanlar arasında eşit ücret konusunu uygulayarak gelir dağılımının adaletli bir şekilde gerçekleşmesine ve sosyal adalet ilkesinin korunmasına katkı sağlamış olur.
