Merhaba Değerli Okurlar;
Geçtiğimiz hafta 5 Nisan Avukatlar Günü olması nedeniyle Avukatlık Mesleğinden bahsetmiştik.
Bu hafta ise taşıma hukukundan bahsedeceğiz.
Taşıma hukuku günümüzde çok fazla kullanıma açık olmakla birlikte çoğumuz taşıma hukuku ile ilgili yeterli bilgiye sahip değiliz.
Son 30-40 yılda artan küresel ekonomik gelişmeler taşıma hukukunda bazı sorunları ortaya çıkardı diyebiliriz.
Ulaşımın kolaylaşması, giderek artan yeni pazar arayışları vb. gibi süreçlerle birlikte taşıma hukukunun önemini daha da arttırdı.
TAŞIMA HUKUKU NEDİR?
Taşıma hukuku, nakil araçların kullanılması dolayısıyla ortaya çıkan veya nakil araçların kullanılmasını gerektiren ilişkilerden, insanların ve malların taşınmasına ilişkin olanları tanzim eden kurallar bütününü ifade eder.
Taşıma hukuku bizde Türk Ticaret Kanunu'nun 850.maddesinden itibaren işlemiştir. İlgili kanunun 850.maddesinde 'Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşya veya yolcu taşıma işini veya ikisini birlikte üstlenen kişidir. Eşya her türlü yükü de kapsar. Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşyayı varma yerine götürmeyi ve orada gönderilene teslim etmeyi veya yolcuyu varma yerine ulaştırmayı; buna karşılık, eşya taşımada gönderen ve yolcu taşımada yolcu, taşıyıcıya, taşıma ücretini ödemeyi borçlanır. Taşıma işleri ticari işletme faaliyetidir.'' Şeklinde taşıyıcının tanımını yapmıştır.
Taşıma hukuku neyin taşındığı, ne ile taşındığı,ne için taşındığı gibi ayrıma tabidir.
Taşıma faaliyetleri, ne ile taşındığına göre dersek; kara taşımaları, deniz taşımaları, iç su taşımaları ve hava taşımaları olmak üzere dörde ayrılabilir. Belirtmek gerekir ki kara taşımacılığında da karayolu taşımaları ve demiryolu taşımaları olmak üzere ayrımlar söz konusudur.
Taşımalar, konusuna; bir başka deyişle neyin taşındığına göre ikiye ayrılır. Eğer, taşımanın konusunu oluşturan şey, sadece nakil aracına konulan eşyadan ibaretse; EŞYA taşımadan bahsedilir. Taşımaların konusunu, İNSAN da teşkil edebilir ve bir nakil aracıyla taşınan insanlar, o nakil aracının işletilmesinde rol alanlar hariç; YOLCU terimi ile ifade olunur.
Taşımanın konusu; sadece eşyanın veya insanın taşınmasından ibaret olabileceği gibi; hem eşyanın, hem de insanın birlikte taşımanın konusunu oluşturması mümkündür. Tek başına taşımanın konusunu oluşturan eşya, lisanımızda yük terimi ile ifade olunur. Yolcu sayılan kişilere ait olan ve belli sınırlar dahilinde vasıtaya kabul edilen eşyanın ifadesinde ise bagaj teriminin kullanıldığını görmekteyiz.
GENEL BİLGİ KARA YOLU TAŞIMACILIĞI
Aslında genel olarak bildiğimiz kısım ise karayolu taşımacılığıdır. Ülke olarak deniz ve hava yolu taşımacılığında geride kaldığımız için kara yolu taşımacılığı en çok kullandığımız ve en fazla hukuki sorunla karşılaştığımız alan.
TAŞIMA FAALİYETLERİNE İLİŞKİN SÖZLEŞMELER
Taşıma faaliyetlerine ilişkin sözleşmeler; taşıma sözleşmeleri altında eşya taşıma ve yolcu taşıma olarak ikiye ayrılır.
Karayoluyla yapılan taşıma faaliyetlerine ilişkin sözleşmeler taşıma sözleşmelerinden ibaret değildir. Nitekim, taşınacak eşyanın yüklenmesine veya boşaltılmasına yahut istiflenmesine ilişkin sözleşmeler; bu eşya hakkındaki vergilerin ödenmesine ve özellikle gümrük mevzuatının gereklerinin yerine getirilmesinin üstlenilmesine ilişkin sözleşmeler; taşıma işinde kullanılacak nakil vasıtasının bakımına ve bazı özellikleri muhtevi olup olmadığının kontrolüne ilişkin sözleşmeler ile taşıma faaliyetlerinde istihdam olunan kişilerle yapılan sözleşmeler taşıma faaliyetleri dolayısıyla kabul edilen sözleşmelerden sadece bazılarıdır.
TAŞIMA FAALİYETLERİ ESNASINDA İŞLENEN HAKSIZ FİİLLER
Karayoluyla yapılan eşya ve yolcu taşımaları sırasında üçüncü kişilerin zarara uğramasına neden olacak haksız fiillerin işlenmesi de mümkündür. Haksız fiilden doğan sorumluluk ile ilgili genel hükümler hukukumuzda Borçlar Kanunu'nun 41 maddelerinde yer almaktadır. Ancak, karayolunda yapılan taşımalar esnasında işlenen haksız fiillerin bir kısmının kusursuz (objektif) sorumluluk esasının benimsenmesi suretiyle 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu içerisinde özel olarak düzenlenmiş bulunan trafik kazaları dolayısıyla ortaya çıktığı da gözden kaçırılmamalıdır.
Bu konuya kısa bir örnek vermek gerekirse işyeri yahut şirketiniz için 500 bin ton konserve istiyorsunuz. İş yaptığınız firmayla fiyat konusunda anlaştıktan sonra siparişiniz tarafınıza ulaştırılırken kaza sonucu konserveler dağılıyor. Burada sorumluluk kime aittir? Tarafların ifa yükümlülüğü kaza sonucu sona ermiş midir?
Yukarıda verdiğimiz örnekle birlikte taşıma hukukuna çok az da olsa değinmeye çalıştık. Daha sonraki yazılarımızda taşıma hukukuna ayrıntılı olarak yer vereceğimizi siz değerli okurlarıma saygılarımla bildiririm.
HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE
HUKUKLU GÜNLER
AV. ASLICAN ÖZGÜR İLELİ
